Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:Toiletruimte algemeen.Voor de volgende onderwerpen ga naar:geschiedenis van het toilet; droogclosets; waterclosets; waterclosets spoelmechaniek; urinescheidende- en compost toiletten; slikkerstoilet; urinoirs; divers. |
|
CAD details
Afbeelding rechts: (bron: fotoarchief van de Gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting Amsterdam)
Keuken uit 1934 met in de hoek een open privaat en daarboven een losse plank welke dienst doet als aanrecht. De keuken en privaat stonden in een woning waarin woonde een gezin bestaande uit man, vrouw en 9 kinderen.
bovenstaande afbeelding: restant van secreet tegen stadsmuur (2012) in particuliere tuin naast Elisabeth weeshuis Culemborg.
Geschiedenis van het toilet:
De technische ontwikkelingen van het moderne watercloset met bijbehorende stortbak en vlottermechanisme is van betrekkelijk recente datum.In de jaren 20 van de vorige eeuw zag men zeker op het platteland nog zelden iets anders dan een afzonderlijk staand houten hokje – een soort schildwachthuisje – maar dan met een deur waarin op ooghoogte een "hartvormige" opening was gemaakt. Verder was het intern uitgerust met een plankenhouten zitting, waarin een groot rond gat, waarop een houten deksel. Bij voorkeur werd een dergelijk privaat, welke niet werd doorgespoeld zoal thans, boven een vaart of rivier uitgebouwd en bij gebrek hieraan boven een beerput, welke men op gezette tijden zelf moest legen.
| Ook in de middeleeuwse kastelenbouw paste men dit principe van lozing toe. Het privaat werd daar echter geplaatst in een uitbouw van de kasteelmuur, met een gat in de vloer dat boven de gracht uitkwam. |
|
Door de industriële revolutie en de daarbij toenemende stadsbevolking ging men, eind 1800 in de steden de bestaande huizen voorzien van een extra verdiepingen.
Dit had tot gevolg dat het privaat van uit de tuin de woning in kwam. Men had namelijk geen tuin meer.
De bewoners van de stad welke niet waren aangesloten op een riool (als die er al was) werden regelmatig voorzien van lege tonnen. Dit is nu verleden tijd.
Dit tonnenstelsel klinkt ouderwets, maar het is in feite de voorloper van de chemische toiletten in caravans, etc. en de DIXI op de bouw.
Zoals hiervoor gezegd was het privaat geen onderdeel van de burgerwoning. Hiertoe was ook geen enkele reden. De tuin was groot genoeg. De beerput werd op gezette tijden geleegd en als bemesting op het land gebruikt.
Na de invoering van het waterleidingnet en de daaraan gekoppelde invoering van het overdekte rioleringssysteem ter vervanging van de middeleeuwse open goten systeem verschijnt al snel het watercloset. Niet om schoon te spoelen, maar om door (het riool) te spoelen en zodoende het gedoe met beerput en tonnen simpel en hygienisch op te lossen. Het is vanaf dat moment dan ook logisch om het toilet aan het huis te koppelen. De waterleiding was daar. Deze ontwikkeling is vooral nog terug te vinden in de plattegronden van huizen uit de jaren 30.
voor de bouw van privaten, beerputten, etc. de geschiedenis van de (afval)waterketen
Sanitaire toestellen in een gebouw die dienen om gebruikt water, met of zonder vaste stoffen, op te vangen en te verwijderen
kunnen o.a. gemaakt zijn van kristalporselein, geëmailleerd gietijzer, rvs of kunststof.
Droogclosets:
(closetpot zonder stankafsluiting)
De het sifonloze droogcloset in zijn oorspronkelijke vorm was een tussenvariant tussen de hierboven beschreven houten plank met gat
welke werd gebruikt boven beerputten, septictanks, end. en het watercloset.
Een droogcloset heeft altijd een onderuitlaat.
Bij aansluiting op het riool werd eventueel onder de grond een stankbocht gecreëerd m.b.v. de toenmalige gresbuizen.
(afbeelding: Jellema)
Waterclosets:
Naar de aard van het gebruik zijn waterclosets onder te verdelen in:- hurkclosets;
- en zitclosets.
Zitclosets zijn naast vloer (staande pot)- en wandgemonteerde zitclosets weer verder onder te verdelen in de vlakspoel- of schotelclosets en de diepspoel- of trechterclosets.
De trechter- en schotelcloset heeft al naar gelang de plaats van de aansluiting op het riool een onder-, zij- of achteruituitlaat.
Een wandcloset heeft altijd, en dat spreekt voor zich, een achteruitlaat.
Waterclosets hangend:
De hierboven beschreven toiletpotten behoren op het hurkcloset na allemaal tot het type staande toiletpotten.
De huidige toiletpotten welke in de nieuwbouw worden geplaatst behoren bijna algemeen tot het type wandclosetpotten, welke hangend aan een installatieframe worden gemonteerd.
"Maatvoering inbouwframes sanitair" bij het onderdeel "Sanitairschetsen installateur"
T.b.v. ouderen en minder validen zijn er multifunctionele toiletsystemen in de handel die naar behoefte in de hoogte verstelbaar zijn.
Afhankelijk van de doelstelling van de toiletruimte kan een keuze gemaakt worden tussen:
Toilet van RVS.
Waterclosets spoelmechaniek:
Het doorspoelen van de toiletpot kan geschieden met een hoog of laag opgesteld waterreservoir welke voor of achter de wand kan zijn gemonteerd. Kiest men voor een montage achter de wand, dan mag dit niet ten koste gaan van de in het bouwbesluit genoemde maten.
hoek opstel varianten
- Een hoog opgesteld klokreservoir. (komt alleen voor in bestaande bebouwing)
Reservoir werd i.v.m. bevriezingsgevaar en roestvorming bij voorkeur niet tegen een koude buitenmuur gemonteerd.
Er waren diverse varianten; Waaronder de gietijzeren klokreservoir (voor een oud pand van origine de meest voorkomende versie) en de gëmailleerd ijzeren klokreservoir. - Een hoog opgesteld kristalporselein of kunststof drukknopreservoir.
(als moderne variant van de hoog opgestelde klokreservoir)
(minder lawaai, minder gewicht, geen consoles onder stortbak, geen beschadigingen door bengelende ketting, en geen roest problemen) - Een laag geplaatst kristalporselein of kunststof reservoir.
(plaatsing rechtstreeks boven de pot - voordeel geen valpijp)
Het is hierbij wel van belang dat de juiste toiletpot wordt toegepast (sifonerende sproeirand onder zitting - deze rand kwam bij oude toiletpotten niet voor) - Zelfsluitende waterleidingkranen.
Het doorspoelen kan ook geschieden door een rechtstreekse aansluiting op het waternet.
Deze manier van doorspoelen komt vooral voor in toiletruimten waar door het algemeen gebruik verstoppingen te verwachten zijn, zoals op campings e.d.
Stroomvergroter:
Toiletpotten en de daarbij behorende doorspoelmechanismen zijn mede door de milieueisen onderhevig aan verandering. Was in de jaren 70 voor het doorspoelen van een toilet nog 14 liter water of meer nodig, tegenwoordig zijn er modellen op de markt die 3.5 liter en minder gebruiken.Dit heeft gevolgen voor het doorspoelen van het riool. Het opnemen van een stroomvergroter in het riool kan dan noodzakelijk zijn.
stroomvergroter zie figuur bestaande uit:
1. verzameltank 18 liter
2. ontluchtingsleiding
3. stijgbuis
4.vacuumbuis deze buis moet exact vertikaal staan)
5. ontstoppingsdoppen
6. plaats voor bevestigingsband"
Spoelwater:
Voor het spoelwater gebruikt men in het algemeen leidingwater.
Een aantal wijken in Nederland zijn aangesloten op een secundair leidingsysteem, dat gevoed wordt door regenwater.
In de alternatieve hoek gebruikt men hiernaast ook nog systemen die gebruik maken van terugwinning van spoelwater uit badkamer, etc.
Urinescheidende toiletten:
(bron afbeelding No Mix toilet - internet)Een nieuwe ontwikkeling is het "Nieuwe Plassen", waarbij door de toepassing van speciale toiletten via een aparte afvoer urine gescheiden wordt ingezameld.
Door urine apart in te zamelen, kunnen veel mineralen en milieuvreemde stoffen (medicijnresten, etc.) gescheiden worden ingezameld.
Dit bespaart energie bij rioolwaterzuiveringsinstallaties en kan de missie van probleemstoffen naar het oppervlaktewater verminderen.
Compost toiletten:
Een composttoilet is een toilet waarbij gebruikt wordt gemaakt van biologische processen om de uitwerpselen om te zetten in organisch compost.Er zijn twee soorten composttoiletten.
Bij de ene soort dient het toilet alleen als verzamelpunt. Het uiteindelijk composteren gebeurt in de composthoop.
Bij de andere soort vind het composteren in het toilet plaats.
De Nonolet maakt het riool overbodig als urine-afvoer samen met grijswaterafvoer bijvoorbeeld via een kamerplantenfilter kan worden verzorgd.
De Compact Composteur
Onder de closetpot, in kelder of grond, zit een box met onder andere twee opvangcompartimenten.
De compartimenten zijn afwisselend in gebruik
zodat steeds de een gebruikt wordt voor de opvang van het afval
en in het andere compartiment de compostering rustig kan verlopen.
Voor het verwisselen is het mogelijk het hele 'onderaardse' deel met een hendel aan de buitenzijde te draaien.
(Het geheel is niet heel groot, een modaal gezin levert per jaar ook maar een emmer compost).
Overtollig vocht (urine) moet apart afgevoerd worden.
Urine is zeer rijk aan voedingstoffen en moet daarom ook gezuiverd worden, bij voorkeur in een helofytenfilter.
voor verdere uitleg zie de Compact Composteur bij verwijzingen naar externe sites van derden.
Slikkerstoilet:
bron: De ingenieur (juni 2003)
Urinoirs:
|
Om de inrichting van urinoirs zo stankvrij mogelijk te houden moet men het oppervlak dat bevochtigd word zo klein mogelijk te houden.
Om deze reden is het vroegere staande urinoir vervangen door de wandurinoir. 
De montagehoogte (voorzijde spoelrand) moet aangepast worden aan de gebruikersgroep. Urinoirs met een hoog model kunnen ook bij een wat lage montagehoogte voor grotere personen nog voldoende opvanoppervlak bieden. |
|
De huidige wandurinoir wordt net als de hangende toiletpotten tegenwoordig meestal aan een installatieframe gemonteerd.
"Maatvoering inbouwframes sanitair" bij het onderdeel "Sanitairschetsen installateur"
|
Dynamische spoeltijd bij urinoir sturingssystemen:
Bij grote drukte halveert een urinoir sturingssysteem de spoelhoeveelheid. Als de drukte weer voorbij is dan stelt het systeem zich weer in op de stand-by functie.
|
|
Schaamschot: Tussen de urinoirs onderling komt een urinoirschot (schaamschot). Let hierbij wel op de onderlinge afstand tussen deze schotten. Dit gaat nogal eens fout. Urinoir van RVS:
|
|
Divers:
Een fonteintje in het toilet is in de woningbouw niet verplicht doch wel gewenst. Ook deze kan worden opgehangen aan een frame.
"Maatvoering inbouwframes sanitair" bij het onderdeel "Sanitairschetsen installateur"
Indien het closet te laag is gelegen t.o.v. het riool of indien de te overbruggen afstand tussen toilet en riool te groot is dan moet men gebruik maken van een toilet met pomp.
Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 23-03-2017 (geschiedenis van het toilet 25-09-2020)
